Museum Prinsenhof bevindt zich in Delft en is gevestigd in het voormalige klooster waar Willem van Oranje in 1572 zijn toevlucht zocht en in 1584 werd vermoord. Het museum toont historische voorwerpen gerelateerd aan Oranje en zijn familieleden en voorwerpen van Delftse kunst en geschiedenis. De stad Delft staat vooral bekend om de imitaties van Chinees en Japans porselein die er vanaf het begin van de zeventiende eeuw werden vervaardigd. Naast voorbeeld van dit zogenaamde ‘Delfts Blauw’ bezit Museum Prinsenhof een aanzienlijke hoeveelheid Aziatische keramiek. Verreweg het grootste deel daarvan is afkomstig uit drie voormalige collecties.
Willem-Jan Rust
De meeste objecten van Aziatische keramiek komen uit de collectie van Willem Jan Rust (1907-1987), die zijn verzameling in 1971 aan de gemeente Delft schonk. Hieronder is een een Chinese kraak schotel uit de vroege zeventiende eeuw, waarvan het plat is gedecoreerd met een vogel op een rots binnen een sterpatroon (afb. 1). Van iets latere datum is een vaas met een decor van vogels en uitbundig bloeiende bloemen over een honingraadmotief in rood (afb. 2). Deze decoratie is typisch voor voorwerpen uit de Shunzhi-periode (1644-1661), die een overgang vormde tussen de Ming en de Qing dynastieën. Onder de Japanse keramiek bevindt zich een waaiervormige schaal van Imari-porselein, die is beschilderd met de ribben van een waaier en kersenbloesems (afb. 3). In de collectie van de Jan Menze van Diepen Stichting bevindt zich een vergelijkbaar exemplaar, dat waarschijnlijk een set vormde met schaaltjes als dat in Museum Prinsenhof. Een voorbeeld van negentiende-eeuwse Aziatische keramiek is een Chinees bord uit de Guangxu-periode (1875-1908) met een decor van baihuadi, oftewel ‘honderd bloemen’ (afb. 4). Dit type decoratie ontstond tijdens de regeerperiode van keizer Qianlong (1736-1795), maar bleef tot ver in de negentiende eeuw populair.
Huis Lambert van Meerten
Sinds enkele jaren heeft Museum Prinsenhof Aziatische keramiek uit het voormalige Delftse Museum Lambert van Meerten in langdurige bruikleen van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Vanaf 1893 stelde Van Meerten (1842-1904) zijn kunstnijverheidscollectie tentoon in een speciaal voor dit doel gebouwd huis in neorenaissance stijl aan het Oude Delft. Toen Van Meerten in 1902 failliet ging, werd zijn verzameling verkocht. Het huis bleef behouden door de oprichting van een stichting, die het in 1907 overdroeg aan de staat. In 1909 opende Rijksmuseum Huis Lambert van Meerten, dat onder andere Aziatische kunst verzamelde. Na de sluiting van het museum in 2013 werd een groot aantal objecten in bruikleen gegeven aan Museum Prinsenhof Delft. Daaronder zijn bijna 200 objecten van Aziatische keramiek, waaronder Chinees Kangxi-porselein (afb. 5) en achttiende-eeuws Imari-porselein uit Japan (afb. 6).
Museum Nusantara
Verder bezit Museum Prinsenhof Delft voorwerpen van Aziatische keramiek uit de collectie van het voormalige Delftse Museum Nusantara. Dit museum met een focus op Indonesische cultuur en geschiedenis kwam voort uit het in 1911 opgerichte Etnografische Museum, dat was gevestigd in het Prinsenhof. Het Etnografische Museum ontstond uit de verzameling van de Indische Instelling, een voormalig opleidingsinstituut voor koloniale bestuursambtenaren in Delft. De kerncollectie van het Etnografisch Museum bestond voornamelijk uit schenkingen van oud-studenten van de instelling en koloniale ambtenaren. Geleidelijk aan ontwikkelde het museum zelf een actiever verzamelbeleid. Toen Museum Nusantara in 2013 sloot, zijn objecten geselecteerd om te worden opgenomen in de collectie van Museum Prinsenhof Delft. Hieronder bevinden zich zeldzame objecten van Aziatische keramiek, zoals een medicijnpot van Chinees steengoed met een verfijnd gesneden houten stop van menselijke figuren (afb. 7) en een waterkan van Japans porselein met een zilveren montuur dat in Indonesië (mogelijk Sumatra) is gemaakt (afb. 8). De rest van de Nusantara-collectie is herbestemd. Momenteel maakt Museum Prinsenhof Delft een plan voor herkomstonderzoek naar objecten uit de Nusantara-collectie.
En Verder
Naast objecten uit de bovenstaande collecties bezit het museum verschillende andere voorbeelden van Aziatische keramiek, zoals exportporselein gemaakt voor Delftenaren. In de achttiende eeuw bestelde de Delftse upper class, net als die in andere Nederlandse steden, wapenporselein in China. Zo ook Joan Carel van Alderwerelt, die van 1777 tot 1791 directeur van de Delftse VOC-kamer van de was. Zijn nazaten schonken aan het museum een aantal onderdelen van een theeservies met daaropVan Alderwerelts wapen afgebeeld (afb. 9).
Bezoek ook de website van Museum Prinsenhof Delft.
Literatuur
D.F. Lunsingh Scheurleer, Ceramiek uit de collectie Rust (Delft, 1975).
J.L.W. van Leur, De Indische Instelling te Delft, meer dan een opleiding tot bestuursambtenaar: 125 jaar verzamelen (Delft, 1989)
Steven Braat, “De keramiekcollectie,” in: id., Jos W.L. Hilkhuijsen, en Michiel Kersten, Museum Huis Lambert van Meerten Delft (Leiden, 1993), pp. 85-142.
Arnold Wentholt, Nusantara: Highlights from Museum Nusantara Delft (Leiden, 2014).
Suzanne Klüver, ‘Keramiek uit de collectie Rust: Aandacht voor een gepassioneerd verzamelaar,’ Vormen uit Vuur 225 (2014) 2, pp. 24-31.
Cat. Meer dan blauw: Topstukken uit Museum Prinsenhof (Delft, 2015).
