In de jaren negentig van de twintigste eeuw werd voor de kust van Hoi An een scheepswrak ontdekt waarin meer dan 250.000 stukken Vietnamese keramiek werden aangetroffen. Omdat het schip gedateerd kan worden rond de late vijftiende, vroege zestiende eeuw, moet de lading ook ongeveer daarop te dateren zijn. De enorme hoeveelheden Vietnamese keramiek die sindsdien ook in andere scheepswrakken uit die periode zijn gevonden, laten zien dat deze producten in massa werd verhandeld in Azië.
Vietnam heeft een lange traditie in de productie van zowel aardewerk als steengoed. Een van de bloeiperiodes vond plaats tijdens Ly dynastie (1009-1225). Karakteristieke producten uit die tijd zijn potten met ingelegde patronen van abstracte planten of bloemen bedekt met een bruin glazuur (afb. 1) en vormen als kannen en urnen bedekt met een monochroom glazuur in crème-wit, bruin, zwart en bruingroen (afb. 2). In de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw werden de ovens waar deze keramiek werd geproduceerd gevonden: Thanh Hoa, gelegen in het noorden van Vietnam. Een typisch kenmerk van Vietnamese keramiek is het aanbrengen van bruine slip op de onderzijde van schalen, borden en kommen (afb. 3). Dit gebruik werd voor het eerst toegepast in deze periode.
Na de val van de Ly dynastie in 1225 nam de productie tijdelijk af, om in de vijftiende eeuw weer op te leven. Hoi An, gelegen aan de oostkust van Vietnam, ontwikkelde zich toen tot een belangrijke handelsplaats aan de Zuid-Chinese zee.1 De aldaar verhandelde keramiek werd vervaardigd in de Rode Rivierdelta, een gebied in het noorden van Vietnam nabij de huidige stad Hanoi. Twee van de bekendste ovens waar veel keramiek werd vervaardigd zijn Bat Trang en Chu Dau. Deze regio werd in het verleden diverse malen door het naastgelegen China bezet, bijvoorbeeld in 1407. Mogelijk werd toen het in China gebruikte kobaltoxide geïntroduceerd als kleurstof voor de blauwe beschilderingen op keramiek.2 In aanvulling op het blauw dat onder het glazuur werd aangebracht, kregen sommige stukken een extra beschildering in rood, groen en geel op het glazuur. Prachtige voorbeelden van beide technieken zijn een kan in de vorm van een feniks en een schotel gedecoreerd met een kraanvogel (afb. 4). De kraanvogel en de mythische feniks staan in Azië symbool voor een eeuwig leven. Het zijn krachtige dieren en vanwege hun positieve associatie komen ze vaak als motief voor op keramiek.
- 1S. Thomas, Hoi An Shipwreck, 2014, https://traffickingculture.org/encyclopedia/case-studies/hoi-an-shiwreck.
- 2R.M. Brown, The Ceramics of South-East Asia. Their Dating and Identification, New York 1988, 25.
Vooral in de vijftiende en zestiende eeuw beleefde de Vietnamese keramiek een ongekende bloeiperiode. Ondanks de invloeden vanuit China wisten de Vietnamezen een geheel eigen stijl te ontwikkelen. Voorwerpen van steengoed met speelse decoraties van dieren en bloemen zijn kenmerkend (afb. 5-7). In deze periode legde de Chinese keizer de exporthandel grotendeels aan banden, waardoor andere landen in Azië hun constante aanvoer van Chinese kwaliteitskeramiek kwijt raakten. De Vietnamese en Thaise pottenbakkers sprongen in op dit gat in de markt, wat resulteerde in een grote aanvoer van keramiek uit die regio’s naar verschillende gebieden in Azië. De vele (archeologische) vondsten in Indonesië, de Filipijnen, Maleisië en Japan bevestigen dit beeld.3
Ook in de zeventiende eeuw bleef Vietnamese keramiek een veelgevraagd exportproduct, al moesten de Vietnamezen toen concurreren met de producenten in China en Japan.4
Literatuur
https://www.seaceramic.org.sg/ceramics_of_sea/vietnam/, 22-11-2022
Roxanna M Brown, The Ceramics of South-East Asia: Their Dating and Identification, 2nd edn. Singapore: Oxford University Press, 1988.
John N. Miksic (ed.), Southeast Asian Ceramics: New Light on Old Pottery, Singapore, Southeast Asian Ceramic Society, 2009.
Nguyen Dinh Chien and Pham Quoc Quan, Vietnamese Brown Patterned Ceramics, Hanoi: 2005.
- 3Ngo The Bach, ‘Vietnamese Ceramics in Asian Maritime Trade between 14th and 17th centuries’, in: H. van Tilburg et al. (eds), The MUA Collection, Kingston, RI (Museum of Underwater Archaeology), 2014, http://www.themua.org/collections/items/show/1619.
- 4Ngo The Bach (zie noot 1), 8.
